«تولید دانش‌بنیان» و خطر «تأویل نخبگانی»

تحلیل حسینیه اندیشه پیرامون شعار سال ۱۴۰۱، با عنوان: «تولید دانش‌بنیان و خطر تأویل نخبگانی» منتشر شد. این تحلیل ضمن اشاره به تعریف ادبیات تخصصی متداول از مفهوم «تولید دانش بنیان»، به چگونگی «تأویل» شعار سال ۱۴۰۱ توسط مفاهیم تخصصی موجود می‌پردازد و سپس با تکیه مباحث پژوهشی مرحوم علامه سید منیرالدین حسینی الهاشمی، پیشنهاداتی متناسب با اهداف نظام اسلامی ارائه می‌دهد تا روند اجرای شعار «تولید دانش بنیان» از این «تأویل نخبگانی» در امان بماند.

ضمنا این تحلیل در شماره ۷۸۹۱ روزنامه ایران به مورخ ۱۴۰۱/۱/۳۱ نیز به چاپ رسید.

خلاصه‌ای از این تحلیل

  1. سخنان مقام معظم رهبری پیرامون نامگذاری سال ۱۴۰۱ به «تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نشان می‌دهد که ایشان سعی دارند تا کشور از طریق افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان، بر نحوه خاصی از تولید متمرکز شود و محوریت در دانش‌بنیان‌شدنِ تولید را به «عرصه کشاورزی و تأمین کالاهای اساسی» سپردند تا دو هدف «امنیت غذایی» و «افزایش درآمد کشاورزان» در کنار «اشتغال‌آفرینی خصوصاً برای جوانان تحصیل‌کرده» محقق شود.
  2. آنچه در جمع‌بندی فوق به آن اشاره شد، با درک متخصصین و ادبیات تخصصی موجود پیرامون «تولید دانش‌بنیان» تفاوت زیادی دارد‌. لذا اگر تفاوت‌ غرض رهبری از شعار سال با درک تخصصی متداول از آن مورد توجه قرار نگیرد، عملاً نوعی «تأویل نخبگانی» نسبت به «تولید؛ دانش‌بنیان؛ اشتغال‌آفرین» رقم خواهد خورد که تا حدود زیادی، نظام اسلامی را از نیل به اهداف این شعار محروم خواهد کرد.
  3. تکنولوژی و فناوری به عنوان تکیه‌گاه و محورِ «تولید دانش‌بنیان» در دو بخش تکنولوژی برتر و تکنولوژی متوسط قابل دسته‌بندی است. تکنولوژی برتر و فتح عرصه‌های جدید توسط شرکت‌های دانش‌بنیان، معمولاً به سرمایه‌های انبوه و سطح بالایی از پیچیدگی فنّی احتیاج دارد. عملاً ملازم با حضور در «زنجیره ارزش جهانی» و قبول تقسیم کاری است که با محوریت قدرت‌های بزرگ، تعیین شده است.
  4. حضور ایران در روند فوق با واقعیتی به نام تحریم‌های گسترده سازگاری ندارد. مهم‌تر آن که حتی اگر مانعی به نام تحریم‌ها وجود نداشت، ورود در چرخه‌ی پیش‌گفته، با شعار استقلال‌خواهی مکتبی که به حق توسط نظام مقدس جمهوری اسلامی پیگیری می‌شود، ناسازگار خواهد بود بلکه چنین وضعیتی، مکرّرا از سوی رهبری نفی و طرد شده است.
  5. مساله دوم در تولید دانش‌بنیان هنگامی است که ناظر به تکنولوژی متوسط و ارتقاء خطوط تولید و اتوماسیون باشد. در این صورت به دنبال کاهش هزینه عوامل تولید از جمله نیروی انسانی است تا با کاهش کارگران، سود سرمایه را افزایش دهد. چنین روندی موجب تمرکز شدید سرمایه و فناوری می‌شود و پیامدهای ضد اشتغال به همراه دارد.
  6. البته تمرکز شدید سرمایه و تکنولوژی بر «تولید انسان و تعداد آن» نیز حکم‌فرمایی می‌کند و بر این اساس، افزایش جمعیت را بدون در نظر گرفتن تناسب آن با نیازهای بازار کار، پدیده‌ای نامعقول به حساب می‌آورد. لذا اتخاذ «سیاست کاهش جمعیت» به امری منطقی و با صرفه برای کشورهای مختلف جهان (از هفت قدرت صنعتی تا چین) تبدیل شده است.
  7. همه این‌ها در حالی است که اولاً پیگیری علم و فناوری در نگاه رهبر انقلاب، با هدف بی‌اثر کردن تحریم‌ها و دستیابی نظام اسلامی به استقلال و اقتدار در مقابل قدرت‌های جهانی مطرح شده است؛ ثانیاً بخش کشاورزی و تأمین کالاهای اساسی به عنوان محور و پیشران تولید دانش‌بنیان معرفی شده و ثالثاً هدف از این پیشران، اشتغال جوانان تحصیل‌کرده قرار گرفته است.
  8. بنابراین برای تحقق شعار مدنظر مقام معظم رهبری، باید تصویر جدیدی از «تولید دانش‌بنیان» ارائه کرد که هم به اقتدار و استقلال کشور آسیب نزند و هم علی‌رغم ایجاد بهره‌وری در تولید، ضداشتغال نبوده و فرصت‌های شغلی در سطح وسیع ایجاد کند و هم کشاورزی و تأمین کالاهای اساسی در آن محوریت داشته باشد.

دانلود فایل تحلیل               دانلود فایل روزنامه ایران

hsnand.ir/kyeg
Avatar

سردبیر

پست های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.