ميزان سازگاري مدل‌هاي رايج توسعه با مباني اسلامي و ضرورت منطق انطباق براي تحقق احكام در ساختارهاي نظام

از آن‌جايي كه نظام سرمايه‌داري بر مبناي اصالت سود سرمايه و با هدف رفاه دائم‌التزايد تنظيم شده است، حاكميت ساختارهاي آن بر مدل برنامه نظام جمهوري اسلامي ايران، چالش‌هايي را درون نظام ايجاد كرده كه از يك طرف اعتقادات مذهبي را نشانه گرفته و از طرف ديگر فشارهاي مضاعفي بر نظام معيشتي وارد آورده است. اثر منفي ‌اين چالش در «تصميم‌سازي، تصميم‌گيري، اجراي» حكومت بروز پيدا كرده و قابل رشد است. اما اين سير يك سقفي دارد، هرگاه فرهنگ سرمايه‌داري با اصول مذهب درگير شود، مردم تحمل نكرده و در مقابل آن مي‌ايستند.

اين مقاله، درگيري ساختارهاي نظام سرمايه‌داري با «انقلاب،‌ احكام، اعتقادات» را عامل اصلي اين چالش‌ها معرفي كرده و به تحليل آن پرداخته و در پايان، تئوري حضرت امام۱ مبني بر برنامه­ريزي براي تحقق احكام اسلامي را يادآور شده و به بيان تفاوت بين منزلت «تفقه دين» و «تحقق دين» مي‌پردازد. تحقق فرمايش امام۱ در دو مرحله قابل پي­گيري است: در مرحله اول، لازم است موضوعات عيني شناسايي و تفكيك گردد: موضوعات «مستنبطه»، شرع پاسخ­گوي آن است. موضوعات «عرفي»، بديهي است. موضوعات «تخصصي» به دليل پيچيده بودنشان براي جامعه، خطا و تأويل­ در آن راه دارد. لذا بايد ببينيم در شرايط حاكميت نظام اسلامي، چگونه مي­توان احكام رساله­ها را بدون تأويل­هاي حسي و علمي، بر موضوعات تخصصي موجود تطبيق داده، به گونه­اي كه بتوان ادعا كرد خلاف مقتضاي احكام عمل نكرده­ايم. به اعتقاد ما «منطق انطباق» بر اساس مبنايي كه با كل احكام سازگار است، مي­تواند نيازهاي فعلي را شناسايي كند. در اين راستا براي جلوگيري از خطاي در تطبيق بايد تلاش كرد احكام بر موضوعات جاري شود، نه اين‌كه موضوعات اين تمدن را در قالب تركيب­سازي جديد از احكام حفظ كنيم.

در مرحله دوم ـ كه در اين مقال ضرورت آن طرح شده ـ لازم است سه منطق «استنتاج» براي صحيح فكر كردن، منطق «استناد» براي صحيح نسبت دادن به شرع، منطق «انطباق» براي تطبيق موضوعات احكام به موضوعات برنامه، بر اساس «مبناي واحد» ـ عقلانيت دين­محورـ هماهنگ شوند، كه فلسفه نظام ولايت متكفل اين هماهنگي است

و در نهايت روش‌هاي خاص به سه منطق «حجيت، معادله، مدل» تبديل مي­گردد و مدل توليد شده بر اين مبنا مي­تواند پاسخ­گوي سبك زندگي اسلامي، الگوي اسلامي ايراني پيشرفت و ايجاد تمدن اسلامي بر محوريت دين ­باشد.

ضمناً این مقاله بر اساس مباحث مرحوم علامه سید منیرالدین حسینی الهاشمی است که با نظارت مرحوم حجت الاسلام و المسلمین صدوق در زمان حیات ایشان تنظیم گردیده است.